Etiketler
“Uygun şartlar sağlandığı zaman, en masum insanın içinden bile, cani bir katil çıkabilir” der, suç psikologları.
Etik kuralları göz ardı ederek, birçok psikolojik deney yapılmıştır. Bu bile, bazı uğurlarda hepimizin birer canavar olabileceğini gerçeğini ispatlamıyor mu dersiniz?
Sosyal yaşam dediğimiz, içinde bulunduğumuz denge, uzay boşluğu kadar zengin bir içeriğe sahip. Neler var neler? Geçirdiğimiz duygusal-zihinsel evrimleri bir bilsek içinde yaşarken, nasıl etkileniyoruz çevremizden, ülkemizden, bize yaşatılanlardan… “Durum budur” diye tespit yapıp farkında olabilsek kendimizi koruyabilir miyiz dersiniz?
1960’larda, Palo Alto California’da Cubberley High School’da, tarih öğretmeni Ron Jones tarafından bir deney yapıldı; “The Third Wave” (3. Hare / 3. Dalga). Deneyde, demokratik toplumların bile faşizme karşı hassasiyetleri olduğu fikri üzerine hareket edildi ve bu hassasiyet ölçülmek istendi. Bay Jones, Karşılaştırmalı Dünya Tarihi dersinde Holokostu* anlatmak yerine, bu şekilde hem farkındalık yaratmak hem de gözlem yapmak istedi. Sadece dört gün süren deneyin sonunda, gönüllü hale gelen davranışlar, durumun korkunçluğunu gözler önüne serecekti.
İlk gün, basit kurallar geldi: söz almadan ve ayağa kalkmadan konuşulmayacak, eğer söz alınırsa belli bir kelime sayısı geçilmeyecek ve cümleler “Bay Jones” olarak son bulacaktı. İzleyen günlerde, Bay Jones sınıfın diğer sınıflardan farklı ve daha üstün olduklarını empoze etmeye başlamış ve disiplinin sağlanmasından onların sorumlu olduğunu bildirerek sınıfı görevlendirmişti, böylece ayrıştırmayı gerçekleştirmiş oldu. Birlik yaratmak adına gruplarına isim verdi ve Nazi selamını öğretti. Hatta Nazi selamının, grup içinde, okul dışında da uygulanmasını istedi ve öğrenciler fire vermeden bu kurala uydular. Gruba katılım ve öğrencilerin ders motivasyonu önemli derecede arttı, fakat aynı zamanda artış gösteren başka şeyler de vardı; kendinden olmayanlara karşı ayrım, hor görme, dışlama gibi kötü davranışlar. Deneyin dördüncü günü Bay Jones deneyi durdurmaya karar verdi ve bunun için de farklı bir yöntem denedi. Sınıfa getirdiği televizyonun ekranından karıncalı ekran izlettikten sonra, Nazi rejimi dersi kapsamında, faşizmi anlatabilmek için bu şekilde bir kurgu yarattığını anlattı ve bir Nazi belgeseli izleterek durumu doğruladı.
Sonunda, Bay Jones veliler tarafından okuldan uzaklaştırıldı ve büyük görüşe göre deneydeki öğrencilerde geri dönülemez değişimlere neden oldu.
…
Dünya genelinde birilerinin daha iyi olduğu ve dengeleri koruduğu,
erk-in üstünlüğünü ve ona itaati,
zamansız öten horozların başlarının kesileceğini,
durduk yerde icat çıkartılmaması gerektiğini
duya duya yetişmiş bir toplum olarak, yürüdüğümüz yola ve vardığımız noktaya bir de bu gözle bakabiliriz belki…
Tuğba Makina 